Μαζικές διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία σε όλη τη χώρα
Σε μια νέα κρίσιμη κατάσταση μπήκαν από την αρχή της εβδομάδας οι πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στο Νεπάλ, ύστερα από την ανακοίνωση της παραίτησης του πρωθυπουργού το απόγευμα της Δευτέρας 4 του Μάη. Ο Pushpa Kamal Dahal, γνωστός σαν Πρατσάντα, με ένα δραματικό τηλεοπτικό διάγγελμά του κατήγγειλε τις εσωτερικές αντιδραστικές δυνάμεις και τον ξένο επεμβατικό παράγοντα ότι βρίσκονται πίσω από την πραξικοπηματική στάση του προέδρου Ram Baran Yadav, ο οποίος υπερασπίστηκε τον επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων και του ζήτησε να μην υπακούσει στην απόφαση αντικατάστασής του, που είχε νωρίτερα πάρει ο πρωθυπουργός και το Υπουργείο Αμυνας.
Η κρίση που σοβούσε εδώ και καιρό ανάμεσα στους μαοϊκούς που ήταν επικεφαλής της κυβέρνησης συνασπισμού και την ηγεσία του στρατού κορυφώθηκε όταν η τελευταία αρνήθηκε να υπακούσει στην απόφαση του Υπουργείου Αμυνας να αποστρατεύσει μια ομάδα οκτώ στρατηγών. Και την ίδια στιγμή προχωρούσε –ερήμην της κυβέρνησης- σε προσλήψεις μόνιμου στρατιωτικού προσωπικού παραβιάζοντας στην ουσία και στο γράμμα την ειρηνευτική διαδικασία που είχε συνομολογηθεί, ύστερα από τη λαϊκή εξέγερση και την εκδίωξη του βασιλιά. Ακόμη με μια συμβολική κίνηση οι στρατηγοί απέσυραν τις ομάδες του στρατού από τους εθνικούς αθλητικούς αγώνες, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο τη δυσαρέσκειά τους και υπογραμμίζοντας πως θέλουν να αποτελούν θεσμό υπεράνω της κυβέρνησης. Ο στρατηγός Katawal αρνήθηκε επίσης επιδεικτικά να απαντήσει στις αιτιάσεις της κυβέρνησης για αρκετές ημέρες αφότου η τελευταία του ζήτησε να απολογηθεί για τη στάση του, την ίδια στιγμή που ορισμένα ΜΜΕ στη χώρα αλλά και έξω από αυτήν άρχισαν να μιλούν για απειλή πραξικοπήματος. Τελικά η ηγεσία της κυβέρνησης αποφάσισε την αντικατάσταση του στρατηγού, γεγονός που πυροδότησε αλυσιδωτές αντιδράσεις με πιο σημαντική την αποχώρηση από τον κυβερνητικό συνασπισμό του ρεβιζιονιστικού UML, με αποτέλεσμα να χαθεί η κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ταυτόχρονα υπήρξε και η παρέμβαση της Προεδρίας υπέρ του στρατηγού, κίνηση άμεσα πραξικοπηματική και εκτός των αρμοδιοτήτων του προέδρου σύμφωνα με το μεταβατικό σύνταγμα, που όξυνε περισσότερο την κατάσταση.
Στο διάγγελμά του ο παραιτηθείς πρωθυπουργός μίλησε, για πρώτη ίσως φορά, ανοικτά από τότε που ανέλαβε αυτή τη θέση, κάνοντας και έναν απολογισμό της κυβερνητικής θητείας. Παραδέχτηκε πως ακόμη και για μικρής σημασίας ζητήματα τα δύο μεγάλα κόμματα του συνασπισμού (το κόμμα των Μαντέζις και το UML) έβαζαν συνεχώς εμπόδια με αποτέλεσμα μια συνεχή κυβερνητική παραλυσία. Κατήγγειλε πως πίσω από την κίνηση της Προεδρίας και την επιμονή του στρατηγού κρύβονται όλες εκείνες οι αντιδραστικές δυνάμεις της φεουδαρχικής και αστικής ελίτ της χώρας που επιθυμούν να εκτροχιάσουν την ειρηνευτική διαδικασία και να προστατεύσουν το καθεστώς από τις πολιτικές και κοινωνικές ανατροπές, που απαιτούν οι λαϊκές μάζες. Επισήμανε ιδιαίτερα τη σημασία και τη βαρύτητα της ξένης επέμβασης που στηρίζει τις εσωτερικές αντιδραστικές δυνάμεις υπονοώντας σαφώς κύρια την Ινδία και στην συνέχεια τις ΗΠΑ και ορισμένες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Δήλωσε πως η κίνηση παραίτησης γίνεται για να προστατευθεί η ειρηνευτική διαδικασία και κάλεσε το λαό σε κινητοποίηση για να υπερασπιστεί τη δημοκρατία και την ακεραιότητα της χώρας. Την ώρα που ο Πρατσάντα μιλούσε από την τηλεόραση, χιλιάδες λαού στην πρωτεύουσα αλλά και σε άλλα αστικά κέντρα ξεχύνονταν στους δρόμους σε οργισμένες διαδηλώσεις, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι το απόγευμα της Πέμπτης που γράφονταν αυτό το άρθρο. Επίσης η διήμερη συνεδρίαση του 45μελούς Πολιτικού Γραφείου του Ενοποιημένου ΚΚ Νεπάλ (μαοϊκού) που ξεκίνησε την Πέμπτη το πρωί κάλεσε με ανακοίνωσή του το λαό να πυκνώσει τις διαδηλώσεις απαιτώντας την αλλαγή της στάσης της Προεδρίας και την αποπομπή του αρχηγού του στρατού. Στις διαδηλώσεις, τόσο στην πρωτεύουσα όσο και σε άλλα σημεία της χώρας, έχουν αναφερθεί αρκετά περιστατικά συγκρούσεων με την αστυνομία η οποία με μπαστούνια και γκλομπς έχει τραυματίσει πολλούς διαδηλωτές. Συλλήψεις έγιναν και σε μια καθιστική ειρηνική διαμαρτυρία μπροστά στο γραφείο του Προέδρου, ενώ απαγορεύτηκαν οι διαδηλώσεις στην περιοχή γύρω από την Προεδρία και το αρχηγείο του στρατού. Υστερα από συγκρούσεις με την αστυνομία, η οποία χρησιμοποίησε δακρυγόνα και γκλόπμς ενάντια σε μια διαδήλωση μαοϊκών το πρωί της Πέμπτης 7 του Μάη τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία ανέφεραν πως υπάρχουν έντονες κινήσεις στρατιωτικών μονάδων στο Κατμαντού για την προστασία κυβερνητικών και κρατικών κτιρίων.
Την ίδια ώρα στην πλευρά της αστικό-φεουδαρχικής παράταξης εντείνονταν οι διεργασίες για το σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού με επικεφαλής το UML και τη συμμετοχή του Κογκρέσου. Οι επικεφαλής του UML έσπευσαν να ξεκαθαρίσουν πως είναι ανοικτοί στη συμμετοχή των μαοϊκών σε μια τέτοια κυβέρνηση με την προϋπόθεση να μην έχουν την πρωθυπουργία! Οι μαοϊκοί μέχρι τώρα όμως έχουν αρνηθεί να συμμετάσχουν στις πολυμερείς συσκέψεις των κομμάτων για την εξεύρεση πολιτικής λύσης. Παράλληλα, πυκνώνουν οι παρεμβάσεις των δυτικών πρεσβειών. Τόσο η Ινδία –που φρόντισε να αποποιηθεί κάθε ευθύνη παρασκηνιακής επέμβασης διαμέσου του Υπουργού Εξωτερικών- όσο και οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Βρετανία με δηλώσεις εκπροσώπων τους διατύπωσαν την ανησυχία τους για τις εξελίξεις και ζήτησαν να μην υπάρξει προσφυγή στην βία. Την ανησυχία του διατύπωσε και ο ΓΓ του ΟΗΕ ζητώντας να μην παραβιαστεί η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και να τηρηθούν οι δεσμεύσεις του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού και του πρώην βασιλικού στρατού αντίστοιχα.
Τα γεγονότα που εκτυλίσσονται, αυτές τις ώρες στο Νεπάλ απηχούν ολοφάνερα μια ακόμη στιγμή κορύφωσης της μάχης που ξεκίνησε εδώ και καιρό με πλήθος εξελίξεων για τον κοινωνικό και πολιτικό μετασχηματισμό της χώρας που θέλουν να προωθήσουν οι μαοϊκοί. Ηταν εδώ και καιρό ολοφάνερο πως ο συμβιβασμός που αποτυπώθηκε με τη δημιουργία της κυβέρνησης συνασπισμού ύστερα από την εκλογική νίκη των μαοϊκών τον περασμένο Απρίλη είχε πολύ συγκεκριμένα όρια. Ακόμη και τα ελάχιστα περιθώρια για ορισμένες αλλαγές υπονομεύτηκαν από την πολιτική των κυβερνητικών εταίρων των μαοϊκών που περισσότερο έκαναν αντιπολίτευση στις πρωτοβουλίες τους παρά συναινούσαν στις κυβερνητικές αποφάσεις. Την ίδια ώρα η κατάσταση για τις λαϊκές μάζες επιδεινώνονταν εξαιτίας της γενικής κρατικής παραλυσίας και του συστηματικού σαμποτάζ που ξεκίνησαν οι δυνάμεις του παλιού καθεστώτος και η οικονομική ολιγαρχία. Ούτε η μεταρρύθμιση στη γη προχώρησε, ούτε σοβαρές επενδύσεις ξεκίνησαν στους τομείς που οι μαοϊκοί θεωρούν στρατηγικούς για την ανεξαρτησία της οικονομίας, ούτε η κατάρτιση του νέου συντάγματος επιτεύχθηκε. Υπονομευτικές και αποσχιστικές δυνάμεις με την υποστήριξη κύκλων από τη γειτονική Ινδία όλους τους προηγούμενους μήνες παρέλυσαν την κοινωνική και οικονομική ζωή με απεργίες ειδικά στο νότο της χώρας. Ο δημόσιος τομέας έδειχνε ολοένα και πιο πολύ σημάδια παραλυσίας με συχνές και μεγάλες διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος και προβλήματα λειτουργίας στις υπηρεσίες της δημόσιας περίθαλψης και πρόνοιας.
Παρόλα αυτά οι μαοϊκοί μετρούσαν επιτυχίες στον τομέα της λαϊκής συσπείρωσης ειδικά στην πρωτεύουσα στην οποία υστερούσαν παραδοσιακά. Ειδικά στην νεολαία και ειδικότερα στα Πανεπιστήμια σάρωσαν στις πρόσφατες εκλογές που έγιναν και η μαοϊκή νεολαία έδειχνε πως μπορεί να αποτελεί ένα ισχυρό κέντρο πάλης στους δρόμους. Η πόλωση στην κοινωνία αυξάνονταν και ένα ραντεβού ταξικής αναμέτρησης δημιουργούνταν ολοταχώς. Αυτό φαίνονταν να το αντιλαμβάνονται όλες οι πλευρές και το ερώτημα είναι αν η σημερινή κρίση αποτελεί μέρος ενός σχεδιασμού των μαοϊκών ή έναν εξαναγκασμό που επέβαλαν οι αντιδραστικές δυνάμεις θέλοντας να προλάβουν εξελίξεις που θα τις αποδυνάμωναν πιο πολύ. Αλλωστε, ήταν κοινό μυστικό πως η βάση του UML αποσαρθρώνονταν με ραγδαίους ρυθμούς από την επίδραση των μαοϊκών, γεγονός που ανησυχούσε όχι μόνο την ηγεσία αυτού του κόμματος αλλά και την ολιγαρχία που στηρίζει τις ελπίδες της στον παραδοσιακά προδοτικό ρόλο των ρεβιζιονιστών. (Το UML που ολόκληρο το όνομα του είναι ΚΚ Νεπάλ – Ενωμένοι Μαρξιστές-Λενινιστές αντιτάχθηκε σθεναρά στον ένοπλο αγώνα, συμμετείχε σε βασιλικές κυβερνήσεις και αποτελεί ακόμη επίσημο μέλος της διεθνούς των πρώην φιλοσοβιετικών κομμάτων στην οποία πρωταγωνιστεί και το δικό μας ΚΚΕ.)
Οι πληροφορίες που έρχονται από το Κατμαντού δείχνουν πως κανένα ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί. Μια κυβέρνηση με αντιπολίτευση το μαοϊκό κόμμα θα έχει βραχύβια διαδρομή με κανονικές συνθήκες. Απλά θα μεταφέρει σε άλλο επίπεδο τη σύγκρουση που έτσι και αλλιώς έχει αρκετές φάσεις ακόμη. Από την άλλη οι μαοϊκοί δείχνουν να καταλαβαίνουν πως οι δυσκολίες που εκτιμούσαν πως θα αντιμετωπίσουν ίσως είναι και μεγαλύτερες από τις προβλέψεις τους. Ο μόνος δρόμος που μπορεί να ακολουθήσουν για να έχουν περιθώρια επιτυχίας είναι η ολόπλευρη στήριξη στις λαϊκές δυνάμεις. Αυτές τους έφεραν μέσα στα κυβερνητικά κτίρια και αυτές μπορούν, με ορισμένες προϋποθέσεις βέβαια, να τους δώσουν νέα ώθηση στην προσπάθειά τους για τον επαναστατικό μετασχηματισμό της νεπαλέζικης κοινωνίας
