Αρουντάτι Ρόι: Το θέμα είναι τεράστιο. Στο βιβλίο μου εξετάζω με λεπτομέρεια το τι συνέβη στην Ινδία. Αλλά, όπως γνωρίζουμε από την αλληλοσύνδεση της παγκόσμιας οικονομίας, τα πολιτικά συστήματα στις διάφορες χώρες είναι κι αυτά συνδεδεμένα με δικτατορίες, στρατιωτική κατοχή και λοιπά. Γνωρίζουμε ότι μερικές από τις βασικές στρατιωτικές κατοχές στον κόσμο σήμερα διευθύνονται από δημοκρατίες: Παλαιστίνη, Ιράκ, Αφγανιστάν, Κασμίρ.Αυτό όμως που αρχίζει να γίνεται ξεκάθαρο είναι ότι η δημοκρατία είναι κατά κάποιον τρόπο συγχωνευμένη με την ελεύθερη αγορά ή με την έννοια της ελεύθερης αγοράς. Εχει περιοριστεί στην έννοια του κέρδους. Και η δημοκρατία, λίγα χρόνια πριν, ακόμη και 25 χρόνια πριν, ήταν κάτι ας πούμε που η Αμερική φοβόταν, γι’ αυτό και οι δημοκρατίες ανατρέπονταν παντού, όπως π.χ. στη Χιλή. Ομως τώρα γίνονται πόλεμοι για την αποκατάσταση της δημοκρατίας, γιατί η δημοκρατία υπηρετεί την ελεύθερη αγορά και κάθε θεσμός της, όπως ας πούμε στην Ινδία τα δικαστήρια και τα ΜΜΕ, έχει μείνει κενός περιεχομένου, έχει μείνει μόνο ο σκελετός του και εμείς συμμετέχουμε σ’ αυτήν την άπατη. Είναι πια πολύ δύσκολο για τον κόσμο να καταλάβει τι γίνεται.
Αντιμετωπίζουμε όμως μια κρίση. Κι αυτό εξετάζω στο βιβλίο μου. Υπάρχει ζωή μετά τη δημοκρατία; Και τι είδους ζωή θα είναι; Αυτό, γιατί η δημοκρατία είναι κενή και χωρίς νόημα. Οταν μιλάω για «δημοκρατία» αναφέρομαι στην έννοια. Δεν λέω ότι χώρες με δικτατορία ή στρατιωτική κατοχή δεν θα πρέπει να παλεύουν για τη δημοκρατία. Αντίθετα, τα πρώτα χρόνια μιας δημοκρατίας είναι σημαντικά και μεθυστικά. Και μετά παρατηρούμε μια παράξενη μετάλλαξη.
Ερώτηση: Τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στην Ινδία;
Αρουντάτι Ρόι: Οταν συνέβη η 11η Σεπτέμβρη, αρκετοί από μας είπαν ότι θα φτάσει κάποια στιγμή που η φτώχεια θα κατέρρεε και θα συνέκλινε προς την τρομοκρατία. Και αυτό ακριβώς συνέβη. Οι φτωχότεροι άνθρωποι στην Ινδία σήμερα αποκαλούνται τρομοκράτες.
Σε μια τεράστια δασική έκταση στην ανατολική και κεντρική Ινδία, από τη Δυτική Βεγγάλη μέχρι τις πολιτείες της Τζαρκάντ, της Ορίσα και της Τσατισγκάρ, ζουν αυτόχθονες. Αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν και τεράστια κοιτάσματα βωξίτη, σιδηρομεταλλεύματος και λοιπά στα οποία θέλουν να βάλουν χέρι οι πολυεθνικές. Εχει υπογραφεί και ένα μνημόνιο για κάθε βουνό, κάθε δάσος και κάθε ποτάμι στην περιοχή.
Γύρω στο 2005, ας πούμε, στην κεντρική Ινδία, την επομένη της υπογραφής του μνημονίου με τη μεγαλύτερη εταιρία της Ινδίας, την Τάτας, η κυβέρνηση ανακοίνωσε τη δημιουργία της Σάλβα Τζουντούμ, ένα είδος ένοπλης λαϊκής εθνοφυλακής με σκοπό την αντιμετώπιση των μαοϊκών στα δάση. Ομως και η Σάλβα Τζουντούμ και οι μαοϊκοί είναι αυτόχθονες. Στην Τσατισγκάρ, ας πούμε, η τοπική Σάλβα Τζουντούμ ήταν πολύ άγρια, έκαιγε χωριά, βίαζε γυναίκες, έκαιγε σπαρτά. Ημουν εκεί πρόσφατα. Γύρω στα 640 χωριά είχαν καεί. Από τους 350.000 κατοίκους οι 50.000 μετακινήθηκαν σε αστυνομικά στρατόπεδα απ' όπου γίνεται η στρατολόγηση στη Σάλβα Τζουντούμ. Οι υπόλοιποι απλά εξαφανίστηκαν. Ξέρετε, πολλοί απ’ αυτούς ζουν στις πόλεις εξαθλιωμένοι. Αλλοι κρύβονται στα δάση και βγαίνουν για να σπείρουν τα χωράφια τους παρ’ όλο που τους καίνε τα σπαρτά και τα σπίτια. Υπάρχει δηλαδή ένα είδος εμφύλιου πολέμου.
Θυμάμαι ότι ταξίδευα στην Ορίσα λίγα χρόνια πριν, όπου δεν υπήρχαν καθόλου μαοϊκοί, όμως υπήρχαν τεράστιες εξορυκτικές εταιρίες που έβγαζαν βωξίτη. Κι όμως όλες οι εφημερίδες έλεγαν ότι οι μαοϊκοί είναι εδώ, οι μαοϊκοί είναι εκεί, δικαιολογώντας έτσι ένα είδος στρατιωτικής καταπίεσης. Τώρα βέβαια λένε ανοιχτά ότι σκοπεύουν να στείλουν τους παραστρατιωτικούς.
Οποιος αντιστέκεται χαρακτηρίζεται μαοϊκός, είτε είναι είτε δεν είναι μαοϊκός. Ανθρωποι απάγονται και βασανίζονται. Εχουν περάσει νόμοι που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν σε μια δημοκρατία, νόμοι που, λέγοντας αυτά που λέω, θα μπορούσαν να με στείλουν στη φυλακή. Ακόμη και η αντικυβερνητική σκέψη έχει γίνει παράνομη. Μιλάμε για 75.000 με 100.000 προσωπικό ασφάλειας που κάνει πόλεμο ενάντια σε ανθρώπους που από την εποχή της ανεξαρτησίας, εξήντα χρόνια τώρα, δεν έχουν σχολεία, νοσοκομεία, τρεχούμενο νερό, τίποτε. Και τώρα δολοφονούνται, φυλακίζονται, γίνονται εγκλήματα σε βάρος τους. Δηλαδή, αν δεν είσαι στη Σάλβα Τζουντούμ, είσαι μαοϊκός και άρα μπορούμε να σε σκοτώσουμε. Ανοιχτά πανηγυρίζουν για τη λύση κατά της τρομοκρατίας που δόθηκε στη Σρι Λάνκα.
Ερώτηση: Μπορείς να μας εξηγήσεις πιο αναλυτικά πώς κατάφερε η Ινδία να κρύψει αυτήν την πλευρά, αυτό το υπογάστριο της δημοκρατίας που αναφέρεις στο βιβλίο σου - δολοφονίες, εξαφανίσεις, βασανιστήρια, βιασμοί, χιλιάδες εκτοπισμένοι, είτε για προγράμματα ανάπτυξης είτε λόγω πολέμου, τις χιλιάδες που έχουν εξαφανιστεί στο Κασμίρ, την εξέγερση εκεί και το στρατό που την καταπολεμά; Πώς εξακολουθεί η Ινδία να θεωρείται στο εξωτερικό μια επιτυχημένη δημοκρατία, ένα μέρος όπου συρρέουν οι επενδυτές;
Αρουντάτι Ρόι: Ακριβώς γιατί είναι δημοκρατία για κάποιους από τους κατοίκους της. Κατά κάποιον τρόπο το όλο σύστημα δημιούργησε μια ελίτ η οποία ξαφνικά έγινε πάμπλουτη τα τελευταία είκοσι χρόνια μετά την εμφάνιση της ελεύθερης αγοράς. Εχουμε μια τεράστια μεσαία τάξη η οποία στήριξε μαζικά αυτό το είδος της αστυνόμευσης – ένα είδος αστυνομικού κράτους που δεν αναγνωρίζεται ανοιχτά σαν τέτοιο. Δεν πρόκειται για ένα κλειστό κύκλωμα στρατηγών, όπως στην Μπούρμα, ή ένα είδος στρατιωτικής δικτατορίας που στηρίζεται από τις ΗΠΑ. Υπάρχει μια τεράστια μάζα στη χώρα που στηρίζει πλήρως αυτήν την επιχείρηση και έχουμε ελεύθερα ΜΜΕ των οποίων το 90% των εσόδων τους προέρχεται από τις εταιρικές διαφημίσεις. Είναι ελεύθερα μεν, αλλά ελεύθερα να στηρίξουν αυτό το συγκεκριμένο μοντέλο που στηρίζει ένα μικρό τμήμα του λαού – μικρό μεν, αλλά απαρτίζεται από εκατομμύρια και εκατομμύρια ανθρώπων, χωρίς πάλι να είναι πλειοψηφία. Το μέλλον είναι λαμπρό γι’ αυτήν την ανερχόμενη μεσαία τάξη η οποία είναι τεράστια και πολύ ελκυστική αγορά για όλον τον κόσμο.
Ετσι, όταν η Ινδία ανοίγει τις αγορές της και όταν το παγκόσμιο χρηματιστικό κεφάλαιο εισρέει και όταν όλα αυτά είναι τόσο ελκυστικά, τότε μπορεί η χώρα αυτή να κάνει σφαγές στην Γκουτζαράτ. Μπορεί να διεξάγει εμφύλιο στο κέντρο της χώρας. Μπορεί να κάνει στρατιωτική κατοχή στο Κασμίρ και να έχει εκεί 700.000 στρατό. Μπορεί να περνάει νόμους όπως τον Ειδικό Νόμο για τις Ενοπλες Δυνάμεις στα βορειοανατολικά, που επιτρέπει στο στρατό να σκοτώνει σε απλή υποψία. Και μπορεί να πανηγυρίζει. Της επιτρέπεται να εκτοπίζει εκατομμύρια, αλλά πανηγυρίζει γι' αυτήν την επιτυχία της επειδή όλοι οι θεσμοί είναι στη θέση τους, αν και κενοί περιεχομένου.
Εχουμε ένα Ανώτατο Δικαστήριο με πολυμαθείς δικαστές, όμως η κριτική των αποφάσεών του είναι παράπτωμα. Εχουμε δικαστές που αποφασίζουν υπέρ της μιας ή της άλλης επιχείρησης που θα κάνει εξορύξεις, π.χ. βωξίτη στην Ορίσα, ανάλογα με τις μετοχές που κατέχουν στη συγκεκριμένη επιχείρηση.
Ερώτηση: Πες μας για το Κασμίρ.
Αρουντάτι Ρόι: Το Κασμίρ ήταν ανεξάρτητο βασίλειο το 1947. Οταν συνέβη ο διαχωρισμός Ινδίας–Πακιστάν, και οι δυο πολέμησαν και πήραν κομμάτια του, και οι δυο έχουν στρατιωτική παρουσία εκεί. Το Κασμίρ είχε βασιλιά Χιντού και μεγάλο μουσουλμανικό πληθυσμό ο οποίος ήταν πολύ καθυστερημένος λόγω των διακρίσεων σε βάρος του από το βασίλειο. Αργότερα, το 1990, μετά από μια σειρά γεγονότα, όπως τις στημένες εκλογές του 1987, ξεκίνησε μια ένοπλη εξέγερση. Από τότε η περιοχή συγκλονίζεται από συγκρούσεις, στρατιωτική κατοχή, εξαφανίσεις και λοιπά. Πέρυσι είπαν ότι τα πράγματα ηρέμησαν. Ομως αυτά δεν είναι παρά ευσεβείς πόθοι, γιατί υπάρχει μια τεράστια μη βίαιη εξέγερση με εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές στους δρόμους να καταστέλλονται από τις στρατιωτικές δυνάμεις.
Ερώτηση: Τι γνώμη έχεις για την κυβέρνηση Ομπάμα που επεκτείνει τον πόλεμο από το Αφγανιστάν στο Πακιστάν;
Αρουντάτι Ρόι: Δεν νομίζω ότι γνωρίζει κανείς τι να κάνει στο Αφγανιστάν, κι έτσι η επέκταση του πολέμου απλά θα οξύνει τα πράγματα, δεν θα σταματήσει ο πόλεμος ούτε θα φέρει ειρήνη στην περιοχή. Θα βάλει και το Πακιστάν στο παιχνίδι, με αποτέλεσμα και η Ινδία να ανακατευτεί.
Η κατάσταση είναι πολύ εύφλεκτη. Ομως, απ’ αυτό το χάος κάτι καινούργιο θα γεννηθεί. Δεν ξέρω αν θα είναι καλύτερο ή χειρότερο, όμως η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί έτσι. Και αυτές οι επιθέσεις και ό,τι άλλο σχεδιάζεται δεν μπορεί να συγκρατήσει εκατομμύρια ανθρώπους που γίνονται όλο και φτωχότεροι, πεινασμένοι και άστεγοι.
· Η Αρουντάτι Ρόι είναι συγγραφέας και ενεργό μέλος κοινωνικών κινημάτων στην Ινδία. Το πρώτο της μυθιστόρημα, «Ο Θεός των μικρών πραγμάτων», κέρδισε το βραβείο Μπούκερ το 1997. Πρόσφατα εξέδωσε ένα καινούριο βιβλίο «Σημειώσεις για τη Δημοκρατία: Ακούγοντας τους γρύλους» (Field Notes on Democracy: Listening to Grasshoppers). Με αφορμή αυτό το βιβλίο από τις εκδόσεις Haymarket Books, έδωσε μια εκτεταμένη συνέντευξη στην ηλεκτρονική σελίδα http://www.democracynow.org στην Amy Goodman στα τέλη του Σεπτέμβρη. Μέρος της συνέντευξης μεταφράστηκε από τον Αρη Λάμπρου για λογαριασμό της «Προλεταριακής Σημαίας». Ολόκληρη η συνέντευξη στα αγγλικά βρίσκεται στη διεύθυνση http://www.democracynow.org/2009/9/28/author_arundhati_roy_on_conflicts_and.
