Και ξαφνικά η Ελλάδα βρέθηκε με έλλειμμα 12,5%! Μόλις δυο μέρες μετά τις εκλογές ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Προβόπουλος χτύπησε την καμπάνα του αυξημένου ελλείμματος και ζήτησε διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες, μάλιστα, ευνοούνται και από την ευρεία νίκη του ΠΑΣΟΚ.
Οι προγραμματικές δηλώσεις της νέας κυβέρνησης λίγες μέρες μετά ήρθαν να επιβεβαιώσουν ότι ο όποιος προεκλογικός λαϊκισμός του ΠΑΣΟΚ δε μπορεί να αφορά την οικονομία. Οτι η κρίση είναι παρούσα και δεν προβλέπεται να ξεπεραστεί εύκολα και σύντομα. Και ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα υλοποιήσει, με καλύτερους όρους από τη ΝΔ, την επίθεση που ο ίδιος ο Καραμανλής προανήγγειλε ανακοινώνοντας τις εκλογές.
Και λίγες ώρες μετά την ψήφο εμπιστοσύνης, ο νέος υπουργός Οικονομίας Παπακωνσταντίνου ανέλαβε την πρώτη του …ειδική αποστολή: να πείσει την ΕΕ ότι η νέα κυβέρνηση έχει σχέδιο εξόδου από τη λεγόμενη δημοσιονομική κρίση και χρεοκοπία, τέτοιο που δε θα θίξει τα δικαιώματα και το εισόδημα των εργαζόμενων. Μόνο που ούτε η ΕΕ τον πίστεψε, ούτε και ο ίδιος είχε τέτοια πρόθεση. Το ΠΑΣΟΚ παίζει το ίδιο χαρτί που έπαιξε η ΝΔ όταν ανέλαβε την εξουσία: το χαρτί της «καμένης γης» που παρέλαβε και που θα χρειαστεί θυσίες για να ξανακαρπίσει.
Η επίθεση είναι εδώ! Το ΠΑΣΟΚ, όσο κι αν δημαγωγούσε προεκλογικά, γνώριζε πολύ καλά και τι οικονομία παραλαμβάνει και ποια πολιτική σκόπευε να ακολουθήσει. Γνώριζε ότι επιλέχτηκε από τα ντόπια και ξένα κέντρα εξουσίας για να προωθήσει πιο αποτελεσματικά την επίθεση που άφησε στη μέση η φθαρμένη ΝΔ. Γνώριζε ότι οι εκλογές έγιναν γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο!
Και τώρα ήρθε η ώρα να αποδείξει ότι την άξιζε αυτή την επιλογή. Η αντιλαϊκή του πολιτική θα ξεδιπλωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα και αυτό δε θα μπορεί να το κρύψει καμιά δημαγωγία.
Ο λαός μας είναι ήδη σε εγρήγορση! Η ψήφος που έδωσε στο ΠΑΣΟΚ ήταν ψήφος καταδίκης της ΝΔ και της πολιτικής της, ψήφος στη λογική του μικρότερου κακού. Και «την έχει στημένη» στη νέα κυβέρνηση. Περιμένει να διαπιστώσει και στην πράξη αυτό που έχει στο πίσω μέρος του μυαλού του: ότι το ΠΑΣΟΚ, το γνωστό ΠΑΣΟΚ, δε μπορεί να είναι φιλολαϊκό, δε μπορεί καν να απαλύνει τις επιπτώσεις της κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος και θα βάλει τον ίδιο το λαό να τις πληρώσει.
Οσο σίγουρο είναι ότι το ΠΑΣΟΚ θα ακολουθήσει μια τέτοια πολιτική, άλλο τόσο σίγουρο είναι ότι ο λαός θα βγει ξανά στους δρόμους και θα παλέψει για να την αποκρούσει! Ακόμα και μέσα στη νεκρική σιγή που θα επιβάλλουν οι κυβερνητικές (πλέον) συνδικαλιστικές ηγεσίες, θα είναι η ίδια η επίθεση, η απόγνωση και η οργή που θα τον οδηγήσουν να βρει ξανά το δρόμο της αντίστασης και της μαζικής πάλης. Της μόνης, δηλαδή, πραγματικής διεξόδου του, της μόνης που μπορεί να συγκρατήσει την επίθεση και να του δώσει μια νέα προοπτική!
Προγραμματικές δηλώσεις για την οικονομία
«Πρώτα ο πολίτης» …θα βάλει το χέρι στην (άδεια) τσέπη!
«Είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με αυτές τις κατευθύνσεις –που βρίσκονται άλλωστε σε αντιστοιχία με το οικονομικό πλαίσιο αναφοράς του ΣΕΒ (…) Ο ΣΕΒ δηλώνει ετοιμότητα συνεισφοράς και συνεργασίας με την κυβέρνηση στις δύσκολες αποφάσεις που θα διαμορφώσουν το κοινό μας μέλλον».
Τα παραπάνω αποσπάσματα της ανακοίνωσης του ΣΕΒ για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης για την οικονομία ίσως θα αρκούσαν για να αποδείξουν τον αντιλαϊκό τους χαρακτήρα. Το συλλογικό όργανο του ελληνικού κεφαλαίου διαπιστώνει πολύ εύστοχα ότι η κυβέρνηση κινείται στο δικό του «οικονομικό πλαίσιο αναφοράς», δηλαδή όχι απλώς στον καπιταλισμό, αλλά στη βασική του κατεύθυνση για αντιμετώπιση της κρίσης μέσα από την ένταση της επίθεσης ενάντια στους εργαζόμενους και την κατοχύρωση της πλήρους ασυδοσίας του κεφαλαίου.
Πράγματι η κυβέρνηση έδωσε τα διαπιστευτήριά της. Με τις προγραμματικές της δηλώσεις έκανε τα πρώτα σαφή βήματα από την αντιπολίτευση στη διαχείριση, δηλαδή από τη δημαγωγία στην επίθεση και στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της τάξης που την επέλεξε στον κυβερνητικό ρόλο.
Παπακωνσταντίνου: Ο βραχνάς του ελλείμματος
Με εκτιμήσεις για έλλειμμα στο 12,5% του ΑΕΠ (αντί για 6% που υπολόγιζε η ΝΔ) ο νέος υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου έγινε Αλογοσκούφης στη θέση του …Παπαθανασίου! Το ΠΑΣΟΚ έκανε αυτό που έκανε και η ΝΔ όταν ανέλαβε, δηλαδή παρουσιάστηκε «έκπληκτο» από την οικονομία που παρέλαβε, με τους δείκτες της σε πολύ χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι είχε ανακοινωθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Ενώ το ίδιο, ως υπεύθυνη δύναμη, παρουσιάζει την αλήθεια στον ελληνικό λαό, ο οποίος οφείλει να γνωρίζει!
Δεν ξέρουμε αν έπεισε κανέναν το κόλπο. Γιατί περί κόλπου πρόκειται. Μην έχοντας τη δυνατότητα να ελέγξουμε τα στοιχεία που μας δίνονται -όχι μόνο εμείς, αλλά ο λαός πρώτα και κύρια- και βλέποντας το έλλειμμα να διπλασιάζεται μέσα σε ένα μήνα και μάλιστα αμέσως μετά την εκλογή της νέας κυβέρνησης και γνωρίζοντας ότι αυξημένο έλλειμμα σημαίνει επώδυνα μέτρα για το λαό, δεν μπορούμε παρά να θεωρήσουμε ότι, ανεξάρτητα με το πραγματικό του ύψος, το έλλειμμα θα χρησιμοποιηθεί ως αιτιολόγηση και νομιμοποίηση της πιο άγριας επίθεσης στα δικαιώματα λαού και νεολαίας.
Τι μας είπε, λοιπόν, ο Παπακωνσταντίνου; Τα 2,5 δισ. ευρώ για τη στήριξη της οικονομίας θα δοθούν, όπως υποσχέθηκαν προεκλογικά. Θα χορηγηθεί έκτακτο επίδομα αλληλεγγύης και αυξήσεις το 2010 πάνω από τον πληθωρισμό. Θα παγώσουν τα τιμολόγια των ΔΕΚΟ για ένα χρόνο και δε θα μπουν νέοι φόροι ή έκτακτες εισφορές. Θα κατεβάσουν νέο φορολογικό νομοσχέδιο με πιο δίκαιη κλίμακα, με κατάργηση του ΕΤΑΚ και επαναφορά του ΦΜΑΠ και του φόρου κληρονομιάς, με κατάργηση χαριστικών φοροαπαλλαγών και με φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις στις επιχειρήσεις. Επιπλέον, θα βγουν …παγανιά οι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί και θα μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες, όχι όμως αυτές που αφορούν την υγεία, την παιδεία και τη στήριξη της απασχόλησης.
Με τα μέτρα αυτά, αλλά και άλλα, θα πάει –είπε- στο Ecofin για να ζητήσει παράταση και να ξανακερδίσει τη χαμένη αξιοπιστία της Ελλάδας στην ΕΕ.
Με λίγα λόγια, πρόκειται για μέτρα τα οποία ούτε με ασπιρίνη σε καρκινοπαθή δε μπορούν να παρομοιαστούν! Οπου στη συγκεκριμένη περίπτωση καρκινοπαθής είναι ο εργαζόμενος λαός και η ασπιρίνη είναι οι αυξήσεις του 1-1,5% (αυτό σημαίνει πάνω από τον πληθωρισμό), άντε και κανένα χαρτζιλίκι (αυτό είναι το έκτακτο επίδομα αλληλεγγύης και το πάγωμα των τιμολογίων των ΔΕΚΟ για ένα χρόνο)! Αντε να βάλουμε και την κατάργηση του ΕΤΑΚ!
Τι μαζεύεται απ’ όλα αυτά; Ψίχουλα! Που δε μπορούν να καλύψουν ούτε στο ελάχιστο τις ανάγκες μιας λαϊκής οικογένειας. Και που δε μπορούν ούτε γι΄ αστείο να ισοφαρίσουν τη χασούρα από τα τόσα χρόνια λιτότητας και το σαρωτικό κύμα ακρίβειας και μηδενικών αυξήσεων των τελευταίων χρόνων.
Και σα να μην έφτανε αυτό, περιμένουμε και ένα φορολογικό νομοσχέδιο για το οποίο η κυβέρνηση δε μας λέει και πολλά. Τη δίκαιη φορολογική κλίμακα την έχουμε ξανακούσει, έτσι χαρακτήρισε και αυτή που ισχύει τώρα η ΝΔ. Συνυπολογίζοντας και την αύξηση στους γνωστούς έμμεσους φόρους (ποτά, τσιγάρα, καύσιμα) που ακούγεται, είναι φανερό από πού σκοπεύει να βρει η κυβέρνηση τα λεφτά για να καλύψει το έλλειμμα. Ακόμα, δηλαδή, και να δώσει κάποια ψίχουλα (μένει να το δούμε κι αυτό) θα μας τα πάρει διπλά και τρίδιπλα από την πίσω πόρτα της εφορίας…
Δεν είμαστε οι μόνοι που δεν πείθει η κυβέρνηση για τις καλές της προθέσεις, τις οποίες, όμως, θα δυσκολευτεί να υλοποιήσει επειδή «παρέλαβε χάος» από τη ΝΔ. Το παιχνίδι ήταν από την αρχή στημένο, οι αποφάσεις είχαν παρθεί. Ο λαός θα πληρώσει την κρίση και τα ελλείμματα και αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο και από τη νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όσο κι αν ακόμα δημαγωγεί, αν και κέρδισε τις εκλογές!
Κατσέλη: Τα πέντε πρώτα νομοσχέδια
Η νέα υπουργός Οικονομίας Λ. Κατσέλη παρουσίασε εκ νέου τα πέντε πρώτα νομοσχέδια των 100 πρώτων ημερών, τα οποία είχε δημοσιοποιήσει και προεκλογικά το ΠΑΣΟΚ και τα οποία στοχεύουν στη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, την αναθέρμανση της οικονομίας και την έξοδο από την κρίση και την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας.
Συγκεκριμένα, με το πρώτο νομοσχέδιο γίνεται προσπάθεια να διευκολυνθούν οι επιχειρήσεις που δε μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, ώστε να ενισχυθεί η ρευστότητα στην αγορά. Με το δεύτερο, γίνεται αντίστοιχη προσπάθεια για τους ιδιώτες. Με το τρίτο, επιχειρείται ο έλεγχος στα πιστωτικά ιδρύματα ώστε να προστατεύονται οι καταναλωτές από τις υπερχρεώσεις. Με το τέταρτο, απλοποιούνται οι διαδικασίες ίδρυσης νέων επιχειρήσεων. Και με το πέμπτο, ρυθμίζονται ζητήματα των Βιομηχανικών και Επιχειρηματικών Περιοχών (ΒΕΠΕ). Επιπλέον η υπουργός γενικά αναφέρθηκε στην ανάγκη αξιοποίησης των πόρων του ΕΣΠΑ και του Γ’ ΚΠΣ.
Είναι φανερό ότι το υπουργείο Οικονομίας αναζητά τρόπους να αναθερμάνει την …παγωμένη αγορά. Εδώ πρόκειται για το σημείο εκείνο που κατά κόρον προβάλλει το ΠΑΣΟΚ ως τη βασική του -διαφορετική από της ΝΔ- αντίληψη για έξοδο από την κρίση μέσω της ανάπτυξης. Βέβαια, ανάπτυξη εννοείται η τόνωση της κατανάλωσης, η προσπάθεια να ξεκλειδώσουν οι τράπεζες τα μπαούλα με τα λεφτά, η ενίσχυση της δανειοδότησης και το άνοιγμα νέων επιχειρήσεων.
Δεν έχουμε να κάνουμε, δηλαδή, με οποιουδήποτε είδους τομές στις βασικές οικονομικές επιλογές που έχει κάνει η αστική τάξη συνολικά ή της έχουν επιβληθεί από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να μεταθέσει, ουσιαστικά, για λίγο καιρό τις συνέπειες της κρίσης με δυο βασικούς στόχους: Πρώτον, να διατηρήσει για όσο μεγαλύτερο διάστημα μπορεί τη δυναμική της νίκης στις εκλογές, η οποία ξέρει ότι είναι ευάλωτη στην αντιλαϊκή πολιτική που τελικά θα ακολουθήσει. Δεύτερον, να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το τέλμα και τα αδιέξοδα στα οποία έχει οδηγήσει την οικονομία η κρίση, έστω προσωρινά, ελπίζοντας σε μια αναστροφή του διεθνούς κλίματος.
Σε σχέση με το τελευταίο, είναι φανερό και στην ίδια την κυβέρνηση ότι η φτώχεια και η ανεργία αποτελούν πρόβλημα και για την ίδια, αλλά και για το σύστημα που υπηρετεί. Πρόκειται για μια από τις θεμελιώδεις και άλυτες αντιφάσεις του καπιταλισμού, ο οποίος μειώνει το εισόδημα των εργαζόμενων για να μειώσει το εργατικό κόστος, όμως έτσι μειώνει και την αγοραστική τους δυνατότητα, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να καταναλώσουν και άρα να μη μπορούν οι καπιταλιστές να πραγματώσουν την υπεραξία.
Εκφραση αυτής της βασικής αντίφασης είναι και αυτό που λέγεται «παγωμένη αγορά» και αυτό δείχνει να βάζει το ΠΑΣΟΚ ψηλά στις προτεραιότητές του. Ακόμα κι αν δεχτούμε ότι όλα αυτά δεν είναι απλώς η συνέχεια της προεκλογικής δημαγωγίας, θεωρούμε φανερό ότι στην ουσία του το πρόβλημα δε θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί, ιδιαίτερα σε μια περίοδο κρίσης στην οποία το κεφάλαιο απαιτεί όλο και περισσότερα από το πολιτικό του προσωπικό, το οποίο, φυσικά, ευθυγραμμίζεται πλήρως.
Είναι, τέλος, χαρακτηριστική η δήλωση της Κατσέλη για την απεργία στο λιμάνι, την πρώτη κόντρα που κλήθηκε να δώσει με τους εργαζόμενους: «Η θετική έκβαση δίνει αποστομωτική απάντηση στις Κασσάνδρες και τις συντηρητικές αντιλήψεις που επιδιώκουν την επίλυση θεμάτων με μετωπικές συγκρούσεις». Το μόνο που έχουμε να σχολιάσουμε είναι ότι όντως το ΠΑΣΟΚ έχει …ταλέντο στην αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων, στηριγμένο και στην αυξημένη του εκπροσώπηση στο συνδικαλιστικό κίνημα. Ομως θα έρθει και η μετωπική σύγκρουση. Γιατί εκεί θα καταφύγει όταν θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει τον αγωνιζόμενο λαό και τη νεολαία, όπως το έχει κάνει και ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν.
Λοβέρδος: Ανοίγει το ασφαλιστικό
Ο Α. Λοβέρδος, ο νέος υπουργός Εργασίας, ήταν, ίσως, αυτός που περισσότερο απ’ όλους εξέφρασε τη δημαγωγική ρητορική του ΠΑΣΟΚ. Βέβαια, και σε άλλες κυβερνήσεις ο υπουργός Εργασίας παρουσιαζόταν ως ο πλέον φιλολαϊκός (ας θυμηθούμε τον «κόκκινο Πάνο» της ΝΔ), άσχετα αν τα μέτρα που τελικά έπαιρνε ήταν πέρα για πέρα αντιλαϊκά! Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ακόμα και η επαναφορά του παλιού ονόματος του υπουργείου (Εργασίας αντί Απασχόλησης) αυτό το στόχο υπηρετεί.
Πιστός στη συνταγή, λοιπόν, ο Λοβέρδος δήλωσε ότι θα καταργήσει το ασφαλιστικό της Πετραλιά, ότι θα αυξήσει το επίδομα ανεργίας στο 70% του βασικού μισθού, θα αναθεωρήσει τη νομοθεσία για τις ελαστικές μορφές απασχόλησης, θα θεσπίσει κίνητρα για την πρόσληψη νέων και θα βελτιώσει την απόδοση της Επιθεώρησης Εργασίας. Αναφέρθηκε και στην Κωνσταντίνα Κούνεβα, λέγοντας ότι θα ενταχθεί η περίπτωσή της στα εργατικά ατυχήματα και θα της δοθεί το δικαίωμα απόκτησης οικογενειακής στέγης.
Δυο βασικά ζητήματα φαίνεται να ανοίγει το ΠΑΣΟΚ χωρίς, ωστόσο, να αποκαλύπτει τις συγκεκριμένες του προθέσεις. Πρώτο είναι το ασφαλιστικό, για το οποίο φαίνεται ότι η κυβέρνηση πιέζεται ιδιαίτερα και δε θα πρέπει να αποκλείσουμε ακόμα και νομοθετική παρέμβαση αρκετά σύντομα. Καταρχάς πρέπει να δούμε αν το ΠΑΣΟΚ θα καταργήσει ολόκληρο το νόμο Πετραλιά ή μόνο κάποιες ρυθμίσεις του. Προς το παρόν έχουν μιλήσει μόνο για τις ρυθμίσεις για την αύξηση των ορίων ηλικίας και τη μείωση των συντάξεων. Τι θα γίνει με τις εισφορές, με τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, με τις γυναίκες, με τα βαρέα; Και πέρα από το νόμο Πετραλιά, θα ανοίξει και το ασφαλιστικό των δημοσίων υπαλλήλων;
Τα ζητήματα αυτά είναι έτσι κι αλλιώς ακόμα ανοιχτά και όλά τα οικονομικά στελέχη της κυβέρνησης δεν παραλείπουν να τονίζουν με κάθε ευκαιρία το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας και την άθλια κατάσταση των Ταμείων. Εχοντας την εμπειρία δυο αντιλαϊκών ασφαλιστικών νόμων του ΠΑΣΟΚ, του Γιαννίτση που δεν πέρασε και του Ρέππα που πέρασε, περιμένουμε αντίστοιχες κατευθύνσεις και στο νέο γύρο επίθεσης στα ασφαλιστικά δικαιώματα.
Επιπλέον, οι πιέσεις για ριζικές τομές στο ασφαλιστικό από την ΕΕ εντείνονται συνεχώς, για παράδειγμα στο ζήτημα της εξίσωσης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών. ΤΟ ΠΑΣΟΚ τι θα κάνει γι’ αυτό; Θα μειώσει τα όρια στους άνδρες ή θα τα αυξήσει στις γυναίκες; Η δε θα κάνει τίποτα, κινδυνεύοντας ακόμα και με πρόστιμα από την ΕΕ; Η απάντηση είναι προφανής και πιστεύουμε όχι μόνο σ’ εμάς…
Το δεύτερο βασικό ζήτημα που άνοιξε ο Λοβέρδος είναι αυτό των ελαστικών σχέσεων εργασίας και των ενοικιαζόμενων εργαζόμενων. Εδώ ίσως να έχουμε να κάνουμε μόνο με την κορυφή του παγόβουνου. Αν το ΠΑΣΟΚ όντως σκοπεύει να ανοίξει και πάλι το ζήτημα των εργασιακών σχέσεων, υπάρχουν κι εδώ πολλά που περιμένουν στην ουρά: απολύσεις, συλλογικές συμβάσεις, μονιμότητα, σταθερότητα, ωράριο και κάθε τι που καθόριζε την εργασιακή πραγματικότητα που γνωρίζαμε κάποτε. Μια πραγματικότητα που η ίδια η αγορά έχει ήδη καταργήσει, δημιουργώντας τον εργασιακό μεσαίωνα εναντίον του οποίου εμφανίστηκε λάβρος ο Λοβέρδος στη συνάντησή του με τη ΓΣΕΕ πριν τις προγραμματικές. Το κεφάλαιο θέλει να αποτυπώσει και σε νόμο αυτόν τον εργασιακό μεσαίωνα και αυτό είναι μια παλιά του απαίτηση.
Οι προθέσεις, λοιπόν, είναι σαφείς, όπως σαφές είναι και το ποιανών το μέρος θα πάρει η νέα κυβέρνηση. Το μόνο ζητούμενο είναι ο χρόνος και το βάθος στο οποίο θα ανοίξουν αυτά τα ζητήματα. Κατά τ’ άλλα, μπορεί να αποκτήσουμε έναν «κόκκινο Ανδρέα», ο οποίος θα υπερθεματίζει σε φιλεργατική ρητορική και ταυτόχρονα θα ηγείται του νέου γύρου επίθεσης στα δικαιώματα των εργαζόμενων και των συνταξιούχων.
Ενδιάμεση Εκθεση για τη Νομισματική Πολιτική από την Τράπεζα της Ελλάδος
Επίθεση …χωρίς αυταπάτες!
Η ενδιάμεση Εκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, που παρουσίασε ο Διοικητής της Τράπεζα της Ελλάδος Προβόπουλος στις 20/10, περιγράφει με τα πιο μελανά χρώματα την κατάσταση της οικονομίας και αντικατοπτρίζει τις βασικές επιλογές και προτεραιότητες του κεφαλαίου για την αντιμετώπισή της.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Εκθεση ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό τις κατευθύνσεις που έχει θέσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, πράγμα που δείχνει ότι σε αυτές η άρχουσα τάξη είναι σχετικά ενοιοποιημένη. Χαρακτηριστικό, επίσης, είναι ότι από την Εκθεση λείπουν οι …ακρότητες στις οποίες μας είχε συνηθίσει ο προκάτοχος του Προβόπουλου, ο πολύς Γκαργκάνας, ο οποίος είχε επιλέξει να εκφράσει τις πιο επιθετικές επιθυμίες του κεφαλαίου, σε μια περίοδο, βέβαια, που η κρίση δεν είχε δείξει ακόμα τα δόντια της.
Αυτό δε σημαίνει, βέβαια, ότι πρόκειται για μια φιλολαϊκή έκθεση. Σημαίνει ότι η κρίση έχει θέσει τα δεδομένα της, από τα οποία το κεφάλαιο δεν μπορεί να ξεφύγει και πρέπει να τα λάβει υπόψη του. Η επιλογή της μετακύλισης της κρίσης στο λαό είναι σαφής, όμως σαφές είναι και ότι το κεφάλαιο αναζητά τους πιο αποδοτικούς τρόπους για να γίνει αυτό, προσπαθώντας να αποφύγει τις ίδιες του τις εγγενείς αντιφάσεις, αλλά και να κρατήσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια σε ελέγξιμα επίπεδα. Το κατά πόσον αυτό είναι εφικτό μένει να το αποδείξει η ζωή. Εμείς πάντως δεν το πιστεύουμε!
Πρωταρχικό ζήτημα είναι, φυσικά, το έλλειμμα. Διαπιστώνεται ότι ενώ το 2008 το έλλειμμα ήταν στο 5,8% του ΑΕΠ, ήδη μέχρι το Σεπτέμβρη έφτασε το 9,9% και αναμένεται να αυξηθεί ως το τέλος του χρόνου. Αντίστοιχα, το χρέος από 99,2% του ΑΕΠ το 2008 έφτασε το 111,5% στο τέλος Ιουνίου. Να σημειώσουμε ότι σε πρόσφατη έκθεσή του στις 15/10 το Ινστιτούτο Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) εκτίμησε πως αν το Δημόσιο πληρώσει τους προμηθευτές του μέσα στο 2009, το χρέος θα φτάσει το 115%.
Η πρόταση του Προβόπουλου είναι η μείωση του ελλείμματος κατά 5 μονάδες τα επόμενα δυο χρόνια και μετά περαιτέρω μείωση 1,5-2% το χρόνο. Πώς θα γίνει αυτό; Αν και η Εκθεση το προσπαθεί, δεν καταφέρνει να κρύψει ότι ο λαός θα την πληρώσει ξανά. Η βασική κατεύθυνση προτείνεται να είναι ο περιορισμός των δαπανών και όχι η αύξηση των εσόδων. Συγκεκριμένα το έλλειμμα προτείνεται να καλυφθεί κατά τα 2/3 από τη μείωση των εξόδων και μόνο κατά το 1/3 από την αύξηση των εσόδων, η οποία, μάλιστα, αναμένεται όχι από πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση, αλλά από την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης.
Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι η μείωση των δαπανών του δημοσίου σημαίνει, κατά κανόνα, μείωση των όποιων κρατικών παροχών έχουν απομείνει σε όλους τους τομείς. Αν και προτείνεται οι δαπάνες να κατευθυνθούν προς παιδεία, έρευνα και ανάπτυξη και υποδομές, δηλαδή προς αναπτυξιακούς τομείς, λίγο παρακάτω γίνεται λόγος για υπερτροφικό κράτος το οποίο δεν αντέχει άλλους δημοσίους υπαλλήλους, ενώ αλλού τονίζεται ότι η Ελλάδα έχει μεγάλη αύξηση των δαπανών για συντάξεις (τη μεγαλύτερη στην ΕΕ).
Από τη μεριά των εσόδων, την πάταξη της φοροδιαφυγής ας την προσπεράσουμε γιατί την ακούμε εδώ και δεκαετίες και όλο μπροστά μας τη βρίσκουμε! Το άλλο σκέλος, όμως, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης έχει να κάνει, κατά βάση, με την αντιμετώπιση της ανεργίας, η οποία επιδιώκεται να βοηθήσει και τα ασφαλιστικά ταμεία. Εδώ η …ελπίδα υπάρχει μόνο στον ιδιωτικό τομέα, τόσο σε νέες επιχειρήσεις όσο και σε παλιές οι οποίες θα πρέπει να βοηθηθούν να διατηρήσουν το προσωπικό τους ακόμα κι αν δεν τα πάνε καλά.
Το ζήτημα της ανεργίας, παρότι σύμφυτο με τον καπιταλισμό και επιθυμητό από αυτόν, στην περίοδο αυτή της κρίσης ξεφεύγει τόσο από τον έλεγχο, που δημιουργεί πρόβλημα και στο ίδιο το σύστημα πια. Το έλλειμμα και τα άδεια ασφαλιστικά ταμεία δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από ανέργους που δε φορολογούνται και δεν πληρώνουν εισφορές. Η παγωμένη αγορά δεν μπορεί να ζεσταθεί από τα άδεια πορτοφόλια τους. Το σύστημα τα γνωρίζει αυτά, όμως δεν μπορεί να τα αντιμετωπίσει γιατί έτσι θα αρνιόταν τον ίδιο του τον εαυτό. Το περισσότερο που μπορεί να κάνει είναι να προσπαθήσει να ελέγξει την κατάσταση και να κάνει τονωτικές ενέσεις στην οικονομία. Αυτός είναι ο λόγος που συζητά περί μείωσης της ανεργίας και όχι ότι έχει αποκτήσει φιλολαϊκά χαρακτηριστικά.
Από τους βασικούς στόχους της οικονομικής πολιτικής πρέπει να είναι η προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Εκεί στοχεύει η όλη συζήτηση περί σταθερού φορολογικού περιβάλλοντος, ανταγωνιστικότητας, διαφάνειας και αξιοπιστίας. Στις γενικές του γραμμές η Εκθεση προσπαθεί να περιγράψει ακριβώς ένα τέτοιο περιβάλλον, μήπως και δώσει μια αχτίδα φωτός στο ταλαιπωρημένο από την κρίση ελληνικό κεφάλαιο.
Και βέβαια, η εμπειρία του ίδιου του λαού λέει ότι περιβάλλον ευνοϊκό για επενδύσεις είναι περιβάλλον εχθρικό για τα λαϊκά δικαιώματα! Η Εκθεση το περιγράφει ζητώντας ευελιξία στην αγορά εργασίας και αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Να το πούμε αλλιώς; Απελευθέρωση των απολύσεων, κατάργηση της μόνιμης και σταθερής σχέσης εργασίας και του σταθερού ωραρίου, εντατικοποίηση και μείωση των μισθών… Είναι οι περίφημες διαρθρωτικές αλλαγές…
Οσο είναι φανερό ότι η Εκθεση θεωρεί δεδομένο ότι πρέπει προς τα εκεί να κινηθεί η κυβέρνηση, άλλο τόσο αβέβαιο είναι ότι οι επενδύσεις θα έρθουν, ειδικά μέσα σε μια περίοδο κρίσης την οποία οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα προσπαθήσουν να κρατήσουν έξω από τα σύνορά τους, μετακυλίοντας τις επιπτώσεις της προς τις εξαρτημένες χώρες.
Τέλος, ιδιαίτερη αναφορά υπάρχει στο ασφαλιστικό, το οποίο, μετά από τόσες παρεμβάσεις με αντιλαϊκούς νόμους, παραμένει ένα από τα σημαντικότερα ανοιχτά ζητήματα. Ο Προβόπουλος εδώ θυμίζει πολύ περισσότερο τις εποχές Γκαργκάνα, όταν προτείνει τολμηρά βήματα στην αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος, η οποία έχει ήδη καθυστερήσει.
Η Εκθεση Προβόπουλου δίνει τον τόνο για την πολιτική που θα πρέπει να περιμένουμε από το ΠΑΣΟΚ. Κάνοντας πιο συγκεκριμένες τις βασικές της κατευθύνσεις, αλλά και τις προτεραιότητες, αποτελεί μέρος του συνολικού σχεδίου του ντόπιου και ξένου κεφαλαίου για τη συνέχιση της επίθεσης.
Συνεδρίαση του Ecofin
Ασφυκτικές οι πιέσεις, στο λαό ο λογαριασμός
Ζούμε μέρες του 2004! Οχι τις «ένδοξες» μέρες των Ολυμπιακών Αγώνων ή του …«σήκωσέ το». Αλλά τις μέρες της απογραφής του Αλογοσκούφη, ο οποίος διαπίστωνε ότι η προηγούμενη κυβέρνηση του Σημίτη μαγείρευε τα νούμερα και παρουσίαζε μικρότερο έλλειμμα, τ’ άκουγε από τους Ευρωπαίους για την αναξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων, μαχόταν –υποτίθεται- στο Ecofin για να καταλαγιάσει τον Αλμούνια και υποσχόταν «ήπια προσαρμογή» για να βουλώσουν οι τρύπες του προϋπολογισμού χωρίς ...βάρβαρα μέτρα.
Το πόσο βάρβαρη ήταν για το λαό η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ το καταλάβαμε στο πετσί μας τα επόμενα πέντε χρόνια. Δύο φορές η ελληνική οικονομία μπήκε σε επιτήρηση από την ΕΕ και ο λαός γνώρισε μέρες φτώχειας, ακρίβειας και μηδενικών αυξήσεων στο όνομα της αντιμετώπισης των ελλειμμάτων, ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες της κρίσης.
Ο Γ. Παπακωνσταντίνου, στην πρώτη του συμμετοχή σε Ecofin και Eurogroup έκανε ακριβώς τα ίδια! Με απανωτές εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, του ΙΟΒΕ και της Στατιστικής Υπηρεσίας για διψήφιο έλλειμμα το 2009 (το οποίο η Eurostat τελικά εκτίμησε στο 7,7% για το 2008 και στο 12,5% για το 2009) κλήθηκε να εξηγήσει στους Ευρωπαίους πώς είναι δυνατόν να υπάρχει τέτοιο μπάχαλο με τα στατιστικά στοιχεία της ελληνικής οικονομίας!
Το ζήτημα, βέβαια, δεν είναι τεχνικό και δεν οφείλεται ούτε στην …ανικανότητα της ΝΔ, ούτε στις αποδιοργανωμένες κρατικές υπηρεσίες. Κατά καιρούς ακούμε διάφορα νούμερα και εκτιμήσεις από ελληνικούς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Νούμερα που μπορεί σε μια νύχτα να εκτοξευθούν ή να μειωθούν στο μισό, συνήθως χωρίς εξήγηση ή, το πολύ πολύ, με τη …γνωστή εξήγηση ότι η προηγούμενη κυβέρνηση έλεγε ψέματα! Το πιο ξεδιάντροπο είναι ότι ανοιχτά μας ομολογούν ότι επιδίδονται σε κάθε είδους λογιστικές αλχημείες, μεταφέροντας έσοδα και έξοδα από τη μια χρονιά στην άλλη για να τους βγουν τα νούμερα!
Το αποτέλεσμα, όμως, είναι πάντα το ίδιο: μεγαλύτερη λιτότητα και πιο δυσβάσταχτα μέτρα για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, οι οποίοι μονίμως καλούνται να κλείσουν τις μαύρες τρύπες από το πενιχρό τους εισόδημα, σφίγγοντας το ζωνάρι πολύ παραπέρα από την τελευταία τρύπα!
Το ζήτημα είναι καθαρά πολιτικό. Αν τα νούμερα έχουν μια αξία είναι για να μας δείξουν το μέγεθος της επίθεσης που πρέπει να περιμένουμε. Κι αν η σαρωτική επίθεση της κυβέρνησης της ΝΔ ξεκίνησε από ένα έλλειμμα του 7%, τι θα σημαίνει άραγε το 12,5% που αντιμετωπίζουμε σήμερα;
Ενα δύσκολο ταξίδι στις Βρυξέλλες, για ποιον όμως;
Οπως συνήθως, οι Ευρωπαίοι έδωσαν τις κατευθύνσεις τους. Ο Αλμούνια ουσιαστικά απαίτησε συγκεκριμένα μέτρα δηλώνοντας ότι «η υιοθέτηση ενός φιλόδοξου δημοσιονομικού προγράμματος σταθεροποίησης για τα επόμενα χρόνια, που να συνοδεύεται από ένα συνολικό πρόγραμμα διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της χώρας, αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα για την Ελλάδα. Ελπίζω πραγματικά ότι η προετοιμασία του προϋπολογισμού του 2010, θα αποδεικνύει αυτή την αποφασιστικότητα για την αποκατάσταση των δημοσίων οικονομικών σε βιώσιμο δρόμο».
Και ο Παπακωνσταντίνου πήρε το μήνυμα: «Ο στόχος μας είναι να μειώσουμε το έλλειμμα με μόνιμα και όχι έκτακτα μέτρα, με ένα ισορροπημένο μείγμα στα έσοδα και τις δαπάνες, και να τα συνοδεύσουμε με ένα σημαντικό πρόγραμμα διαρθρωτικών αλλαγών».
Ο υπουργός προσπάθησε να πάρει παράταση για τη μείωση του ελλείμματος, παρουσιάζοντας ένα πρόγραμμα εξυγίανσης, το οποίο ήταν αρκετά γενικόλογο, αλλά δεν απέκλεισε το δανεισμό και, γενικώς, τη λήψη κατάλληλων μέτρων, ώστε τουλάχιστον του χρόνου να πέσει το έλλειμμα πάλι σε μονοψήφιο αριθμό.
Πάντως, οι οριστικές αποφάσεις υποτίθεται ότι θα ληφθούν σε επόμενο Ecofin (το Δεκέμβρη έλεγαν αρχικά, το Φλεβάρη ή το Μάρτη έλεγαν αργότερα). Ενώ το Γενάρη η κυβέρνηση θα παρουσιάσει στην ΕΕ ένα νέο τριετές Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με το κυβερνητικό σχέδιο για μείωση του ελλείμματος και έξοδο από την κρίση.
Τα παζάρια πρέπει να έδωσαν και να πήραν και είναι φανερό ότι και ο χρόνος και το περιεχόμενο των τελικών αποφάσεων θα κριθούν από τις γενικότερες πολιτικές παραμέτρους της κρίσης, σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εσωτερικό επίπεδο. Και ως τότε, οι πιέσεις θα παραμένουν ασφυκτικές, άμεσα προς την κυβέρνηση, αλλά ουσιαστικά προς τον ίδιο το λαό…
Πίσω στην πατρίδα με νέα μέτρα στις αποσκευές…
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα ο Παπακωνσταντίνου έδωσε το πρώτο δείγμα γραφής για τα μέτρα που προτίθεται να πάρει. Πέρα από τη στάχτη στα μάτια που ρίχνει με την ανεξαρτητοποίηση της Στατιστικής Υπηρεσίας από το υπουργείο Οικονομικών (λες και αυτό θα εμποδίζει την κυβέρνηση να παραγγέλνει «μαγειρεμένα» στοιχεία!), ιδιαίτερο βάρος δίνεται στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο που αναμένεται στο πρώτο τρίμηνο του 2010.
Καταρχάς μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι γιατί για τους επόμενους δυο μήνες (ως το τέλος του χρόνου) δε θα επιβληθούν νέοι φόροι, έχουμε αυτούς της ΝΔ (όπως το ΕΤΑΚ) και αυτοί φτάνουν! Μέχρι τόσο αντέχει το …φιλολαϊκό ΠΑΣΟΚ, γιατί μετά τα πράγματα σκουραίνουν…
Φαίνεται πως θα γίνει ένα ανακάτεμα της …τράπουλας σε μια σειρά έκτακτους φόρους της ΝΔ, τους οποίους το ΠΑΣΟΚ δεν καταργεί, απλά βελτιώνει σε κατεύθυνση κοινωνικά δικαιότερη, όπως λένε. Αυτό αφορά την έκτακτη εισφορά, τα τέλη κυκλοφορίας (πράσινα και μη), τα σκάφη αναψυχής, τους ημιυπαίθριους, τους φόρους στα τυχερά παιχνίδια και τις off-shore εταιρίες. Μένει να δούμε μήπως και το ΠΑΣΟΚ φορολογήσει το κεφάλαιο, ικανοποιώντας έτσι ένα πάγιο αίτημα τμημάτων της αριστεράς!
Το πιο σημαντικό, όμως, ζήτημα στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο είναι, φυσικά, η φορολογική κλίμακα, για την οποία τηρείται σιγή ιχθύος, ήδη από πριν από τις εκλογές. Οπως, επίσης, και η αντικατάσταση του ΕΤΑΚ από νέο φόρο και η επαναφορά του φόρου κληρονομιάς και γονικών παροχών, φόροι για τους οποίους υπόσχονται υψηλά αφορολόγητα όρια, αλλά δε μας λένε πόσο ψηλά. Εδώ θα φανεί ξεκάθαρα ποιον ευνοεί και ποιον όχι η νέα κυβέρνηση και από ποιον σκοπεύει να ζητήσει το λογαριασμό για την έξοδο από την κρίση.
Η ελπίδα στους αγώνες!
Το ΠΑΣΟΚ κάνει εμπόριο ελπίδας για καλύτερες μέρες. Το θέμα είναι πως δε βρίσκει …αγοραστές, όχι μόνο γιατί έχει βεβαρημένο παρελθόν, αλλά και γιατί στην ουσία δεν έχει δεσμευτεί σε κανένα φιλολαϊκό μέτρο, παρά μόνο σε μέτρα προσωρινού, έστω, κατευνασμού της λαϊκής οργής που εκφράστηκε στις κάλπες στις 4 Οκτώβρη. Μιας οργής που το έφερε, μεν, στην εξουσία, όμως μπορεί να στραφεί εναντίον του ανά πάσα στιγμή.
Το ΠΑΣΟΚ έχει να λύσει ένα πρόβλημα τόσο άλυτο, όσο ο …τετραγωνισμός του κύκλου: Από τη μια να φανεί συνεπές στις δεσμεύσεις του απέναντι στο κεφάλαιο που το στήριξε και το στηρίζει και να ικανοποιήσει τις πιέσεις εντός και εκτός συνόρων και, από την άλλη, να διατηρήσει το προνόμιο του «μικρότερου κακού» απέναντι στη ΝΔ (που ήταν επίσης καθοριστικό για να κερδίσει τις εκλογές) και το οποίο κινδυνεύει να στραπατσαριστεί αν προχωρήσει άμεσα σε βαθιά αντιλαϊκά μέτρα.
Το πώς και πότε θα απαντήσει αυτό το πρόβλημα η νέα κυβέρνηση δε μπορούμε να το ξέρουμε. Το σίγουρο είναι πως η απάντηση θα είναι ενάντια στα λαϊκά συμφέροντα και πως δε θα αργήσει και πολύ να δοθεί, δεδομένου ότι οι πιέσεις, αλλά και οι δεσμεύσεις είναι πολύ έντονες. Το ΠΑΣΟΚ είναι διαχειριστής της αστικής εξουσίας στην Ελλάδα και αυτόν του το ρόλο θα τον τιμήσει καθαρά και ξάστερα, όπως το έχει κάνει και στο παρελθόν.
Η ελπίδα, λοιπόν, για το λαό και τη νεολαία δε μπορεί να βρίσκεται ούτε στην προσμονή των καλύτερων ημερών (που κανένας δεν τις τάζει καν πια), ούτε στην επόμενη ευκαιρία που θα δοθεί για να τιμωρηθεί η αντιλαϊκή πολιτική σε μια κάλπη. Η ελπίδα βρίσκεται μόνο στους αγώνες, μόνο στην πάλη του λαού και της νεολαίας. Μια πάλη που είναι πιο επιτακτική από ποτέ, μια πάλη που ο λαός μας έχει ήδη ξεκινήσει και δε δείχνει να τη σταματά. Μια πάλη στη δουλειά, στη γειτονιά, στο σχολείο, στη σχολή. Μια πάλη με απαιτήσεις, αλλά και με προοπτική, με πισωγυρίσματα, αλλά και ξεσπάσματα, αποσπασματική, αλλά και συνολική. Εκεί να δώσουμε τις δυνάμεις μας κι εκεί να επενδύσουμε τις ελπίδες μας!
